Zandloper
Een zandloper is een krachtige hulpmiddel in de ACT. Hieronder staan een aantal oefeningen.
Materiaal: kunststof, glas
Afmetingen: Ø 8,4 x 16 cm
Leeftijdsbeperking: 3 jaar
1. Metafoor: De zandkorrels van het leven
Doel: Reflecteren op wat belangrijk is in het leven en hoe tijd wordt besteed.
Uitleg:
- Laat de zandloper lopen en stel voor dat elke zandkorrel een moment in je leven vertegenwoordigt.
- Vraag de deelnemer: "Wat gebeurt er met de zandkorrels in het bovenste deel? Kun je die terughalen?"
- Richt de aandacht op het onderste deel: "Deze momenten zijn al geleefd. Wat kun je doen met de korrels die nu vallen?"
- Praat over hoe je invloed hebt op wat je doet met de tijd die op dit moment naar beneden valt, terwijl je accepteert dat de rest buiten je controle ligt.
Transfer:
- Verbind dit met waarden: hoe kun je ervoor zorgen dat de korrels die nu vallen bijdragen aan een waardevol leven?
- Bespreek hoe deze metafoor kan helpen om focus te houden op wat echt belangrijk is in plaats van te blijven hangen in spijt of zorgen.
2. Oefening: Bewustzijn van het hier en nu
Doel: Cultiveren van mindfulness en bewustzijn van het huidige moment.
Uitleg:
- Zet de zandloper op tafel.
- Vraag de deelnemer om tijdens het doorlopen van de zandloper zijn of haar aandacht volledig te richten op wat er nu gebeurt: de beweging van de zandkorrels, de ademhaling, of het contact van de voeten met de grond.
- Als gedachten afdwalen, keer vriendelijk terug naar de zandloper of het huidige moment.
- Herhaal dit proces een paar keer.
Transfer:
- Bespreek hoe het voelen van het huidige moment een vaardigheid is die ook buiten de oefening gebruikt kan worden.
- Geef aan dat net zoals de zandkorrels maar één voor één vallen, we ook maar één moment tegelijk kunnen ervaren.
3. Oefening: Leren accepteren van verandering
Doel: Het oefenen van acceptatie en loslaten van controle.
Uitleg:
- Begin met de zandloper in de hand en vraag: "Kun je de zandkorrels stoppen met vallen als ze eenmaal zijn begonnen?"
- Laat de zandloper lopen en vraag de deelnemer om op te merken hoe de korrels gewoon blijven vallen, ongeacht wat hij/zij doet.
- Bespreek hoe dit symbool staat voor aspecten van het leven die we niet kunnen controleren.
- Nodig uit om de zandkorrels als metafoor te zien voor gedachten, emoties of gebeurtenissen die simpelweg voorbijgaan.
Transfer:
- Koppel dit aan het ACT-principe van acceptatie: sommige dingen in het leven gebeuren, en onze energie kan beter worden besteed aan wat we wel kunnen beïnvloeden.
- Bespreek hoe de zandloper een visueel anker kan zijn om te oefenen met acceptatie in moeilijke situaties.
4. Metafoor: Het begrenzen van je tijd
Doel: Reflecteren op tijdsgebruik en prioriteiten stellen.
Uitleg:
- Stel dat de zandloper een bepaalde hoeveelheid tijd in je leven vertegenwoordigt (bijv. één dag of één week).
- Vraag de deelnemer om stil te staan bij wat hij/zij zou doen als de zandloper symbool stond voor zijn/haar resterende tijd vandaag.
- Bespreek hoe we vaak het gevoel hebben dat we "oneindig veel zand" hebben, maar in werkelijkheid is onze tijd begrensd.
- Vraag: "Welke activiteiten wil je meer ruimte geven binnen jouw zandloper?"
Transfer:
- Link deze metafoor aan het ACT-principe van toegewijd handelen: hoe kun je ervoor zorgen dat je tijd in lijn is met jouw waarden?
- Stimuleer bewust prioriteren en handelen vanuit wat écht belangrijk is.
5. Oefening: Geduld en observeren
Doel: Oefenen met geduld en observerend bewustzijn.
Uitleg:
- Draai de zandloper om en nodig de deelnemer uit om simpelweg te observeren zonder iets te hoeven doen.
- Benoem dat er niets is om te versnellen of te vertragen: de korrels vallen in hun eigen tempo.
- Vraag de deelnemer te reflecteren op de ervaring: Wat merkte je op? Was er ongeduld? Wat deed het met je om alleen maar te observeren?
Transfer:
- Bespreek hoe deze oefening kan helpen bij het leren omgaan met ongeduld of de neiging om altijd actie te ondernemen.
- Laat zien dat observeren soms krachtiger kan zijn dan direct ingrijpen.
